Święta Bożego Narodzenia już zbliżają się do nas wielkimi susami. A my już dzisiaj poczujmy ich magię i atmosferę…i poczytajmy o tradycjach z nimi związanych!

Święta Bożego Narodzenia zajmują szczególne miejsce w polskiej tradycji. Od pokoleń obrzędy tego pięknego i rodzinnego święta są kultywowane. Wiele z nich odeszło w zapomnienie, niektórych obyczajów już nie praktykujemy, jednak dużo z dawnego charakteru tych świąt pozostało.

Wigilia – wieczór wigilijny

Geneza tej liturgii sięga pierwszych wieków chrześcijaństwa. Słowo “wigilia” pochodzi z języka łacińskiego i oznacza czuwanie. W Kościele katolickim nazywa się tak każdy dzień , który poprzedza ważniejsze święto. W Polsce wigilia weszła na stale do tradycji dopiero w XVIII wieku. Nazywana także postnikiem, wilią czy też kutią. Zasiadano do niej wraz z pojawieniem się pierwszej gwiazdy na niebie, przypominającej o gwieździe betlejemskiej, która poprowadziła pasterzy do narodzonego Dzieciątka. Dopiero, gdy ona zabłyśnie możemy, według tradycji, siąść do stołu i podzielić się opłatkiem. 

Dzielenie się opłatkiem

Tradycja dzielenia się opłatkiem pochodzi od prastarego zwyczaju tzw. eulogiów z pierwszych wieków

 chrześcijaństwa i symbolicznie nawiązuje do dzielenia się chlebem przez Syna Bożego. Obrządek ten

 oznacza wzajemne poświęcenie się jednych dla drugich. Na początku XX wieku zwyczaj ten w kulturze 

polskiej nie był praktykowany. Dzisiaj nie wyobrażamy sobie wigilii bez podzielenia się opłatkiem i bez

 składania sobie przy tej okazji życzeń.

Wolne miejsce przy stole

Zwyczaj pozostawiania wolnego miejsca przy stole jest obecnie znany i powszechny. Miejsce to 

przeznaczone bywa przede wszystkim dla niespodziewanego gościa. Pozostawiając wolne miejsce przy stole

 wyrażamy pamięć o naszych bliskich, którzy nie mogą świąt spędzić z nami.

Ilość potraw

Wieczerza wigilijna podobnie jak dziś była postna. Dawniej do stołu zasiadano według starszeństwa, aby w tej kolejności odchodzić ze świata. Liczba potraw zwykle była nieparzysta i zależała tylko od zamożności domu. W domach chłopskich podawano zwykle pięć potraw, siedem w mieszczańskich, dziewięć w szlacheckich a 11 lub więcej w magnackich. Ilość potraw nie była przypadkowa, każda z nich miała jakąś symbolikę: 7 jako siedem dni tygodnia, 9 na cześć dziewięciu chórów anielskich, 12 na cześć 12 apostołów

Choinka  

Piękny symbol Bożego Narodzenia, tak powszechny dzisiaj w naszych domach. Przyjął się w naszym kraju dopiero w XVIII wieku. Zwyczaj ubierania choinki dotarł do nas z Niemiec, gdzie znana już była od XV w. Wcześniej zawieszano u pułapu wierzchołek sosny, jodły czy świerku zwany najczęściej podłaźnikiem. Chętnie przybierano go m.in. orzechami (symbol siły), jabłkami (symbol zdrowia) oraz ozdobami wycinanymi z opłatka (tzw. światy) – znane tylko w naszym kraju. Miały zapewnić rodzinie boże błogosławieństwo.

Kolędy

Autorstwo pierwszej kolędy przypisuje się św. Franciszkowi z Asyżu. Najpopularniejsze z nich takie, jak ,,Bóg się rodzi” Franciszka Karpińskiego (z XVIII w.) czy ,, W żłobie leży” Piotra Skargi (z VII w.), śpiewane są do dnia dzisiejszego.

Prezenty

Zwyczaj obdarowywania się prezentami bierze swój początek jeszcze z rzymskich Saturnaliów. W późniejszych wiekach przez Kościół został nazwany Gwiazdką, gdyż prezenty przekazywano, gdy na niebie dostrzeżono pierwszą gwiazdę. Obecnie prezenty rozdaje się osobiście albo robi to św. Mikołaj, Gwiazdor i Aniołek w Wielkopolsce, Dzieciątko Jezus na Górnym Śląsku a Gwiazda na Pomorzu. Dawniej ten obyczaj znany był u bogatych wielmożów i lepiej sytuowanej szlachty.